In Nederland horen de meeste verfplanten tot de zogenaamde `wilde flora`. Ze zijn in de natuur te vinden, maar het is van belang deze planten met overleg te verzamelen en niet ‘op’ te gebruiken. Beter nog is het om verfplanten zelf te kweken. Op deze manier wordt er geen druk op de natuur uitgeoefend, en is het bovendien eenvoudiger om de gewenste hoeveelheid lokaal beschikbaar te hebben. Het doel is om op deze site kweekrecepten te geven voor zoveel mogelijk verfplanten. Van veel planten zijn zaden te koop bij het AGA LAB.
Groeivoorwaarden
Zoals alle planten kunnen verfplanten gekweekt worden als de juiste groeivoorwaarden aanwezig zijn. Belangrijk is de samenstelling van de grond. Potgrond bijvoorbeeld kan een eerste jaar voldoen, maar het is beter om daarna een gerichte grondsamenstelling te hanteren. Zoals half zand half moestuingrond, of half klei half moestuingrond. De directe omgeving is bepalend voor de vochtigheidsgraad en de hoeveelheid zon en schaduw.
Op deze site is voor de verfplanten zowel de optimale grondsamenstelling als de hoeveel licht die zij nodig hebben standaard genoteerd. Andere groeivoorwaarden staan vermeld in het kweekrecept. In de natuur komen verschillende planten samen voor in één gebied, planten die in elkaars aanwezigheid niet goed kunnen groeien zijn daar dus niet. Bij het kweken van planten moet daar rekening mee gehouden worden. Ui en kool is bijvoorbeeld een slechte combinatie, maar ui en wortel groeien juist goed in elkaars gezelschap.
Kiemen
Niet alle planten kunnen goed kiemen in het voorjaar: er zijn lichtkiemers waarbij de zaaidiepte gering is, maar er zijn ook donkerkiemers, die dus een dikke afdeklaag nodig hebben. Dan zijn er ook nog koudekiemers, deze hebben zaden die vroeg in het jaar gemaakt worden en een harde zaadhuid hebben. Ze dienen eerst vochtig gehouden te worden, en kiemen pas na een korte tijd in de koelkast (of in de vrieskou buiten). Dit mechanisme voorkomt dat jonge zaailingen al vroeg opkomen en in de winter moeten overleven. Meestal zaai je deze zaden in het najaar.
Oogsten
De kleurstoffen zijn niet kant en klaar aanwezig in de planten. Veelal bestaan er eerst voorloperstoffen en daarna pas een specifieke kleurstof, welke op verschillende momenten in het seizoen in meer of mindere mate worden geproduceerd. De toon van de kleur wordt dan ook beïnvloed door het tijdstip van oogsten. Grofweg kan je zeggen dat wortels en bast in het najaar geoogst kunnen worden. Wanneer de hele plant nodig is kan deze kort vóór of tijdens de bloei geplukt worden. Het oogsten van de bladeren is het beste vóór de bloei. Per plant kan dit nog verschillen. Dit wordt aangegeven in het kweekrecept.
Natuurlijk, maar niet eetbaar
Hoewel de verf die op de hier beschreven manier gemaakt wordt natuurlijk te noemen is, zijn verfplanten zeker niet per definitie ook eetbaar. Sommige zijn zelfs giftig. Het is dus belangrijk om voorzichtig te werk te gaan bij het kweken van verfplanten; met kleine kinderen is het bijvoorbeeld beter om eetbare verfplanten te kweken (bijvoorbeeld bieten of vijgen), en verfplanten die giftige bessen bevatten te vermijden. Bij de productie van de verf is het beter om de verfstoffen te verwerken gescheiden van plekken waar ook eten wordt bereid.
Hieronder nog een aantal foto’s van het kweekproces:
