Verf of inkt maken

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Het maken van natuurlijke verf of inkt gebeurt in twee stappen: Eerst moet de verfstof, bestaande uit kleurstoffen of pigmenten uit de plant worden gewonnen. Vervolgens kan er een bindmiddel aan worden toegevoegd, afhankelijk van de gewenste toepassing.

Extractie

Per plant kunnen er grote verschillen in werkwijze zijn bij het extraheren van de verfstof. Dit komt enerzijds doordat verfstoffen uit verschillende plantdelen worden gebruikt. Anderzijds is de chemische achtergrond van de verfstof van belang. Een voorbeeld is de roodpaarse kleurstof die wordt gewonnen uit de plant Alkanna tinctoria. De betreffende kleurstof (alkannin) behoort tot de napthoquinonen. De kleurstoffen die tot deze klasse behoren zijn vaak slecht oplosbaar in water; bij de extractie van de kleurstof van deze plant kunnen dus beter vetten gebruikt worden. Bij de plantinformatie wordt genoemd wat de chemische achtergrond van de kleurstof is, en het aanbevolen oplosmiddel. Zodra de volledige werkwijze voor een plant is onderzocht, worden plantspecifieke bevindingen toegevoegd aan de website. Let op; zoals ook beschreven bij het kweken van de planten, zijn er ook gifitge verfplanten. Verwerk de verfstoffen dus altijd gescheiden van plekken waar eten wordt bereid.

Voor kleurstoffen oplosbaar in water is een algemeen recept op te stellen. Let op! De methode kan per plant verschillen. Zodra hier kennis over beschikbaar is wordt deze gepubliceerd op de pagina´s van de betreffende planten.

  1. Het deel van de plant waar de kleurstof zich bevindt, kan vers geoogst worden, maar na oogsten ook worden gedroogd om later te gebruiken.
  2. Door middel van vermalen of snijden kan de oppervlakte van het materiaal worden vergroot. Hierdoor wordt het makkelijker om de kleurstoffen te extraheren.
  3. Vervolgens wordt het materiaal enkele uren of een nacht geweekt en eventueel gekookt.
  4. Daarna wordt de vloeistof door een zeef gehaald om de ´pulp´ te scheiden van het water dat nu de kleurstof bevat.
  5. De verkregen vloeistof kan au-bain-marie worden ingedampt tot een hogere concentratie. Door het in te dampen tot een droge massa kan de kleurstof beter worden bewaard.

Met de verkregen kleurstoffen kan ook nog worden geëxperimenteerd. Sommige kleuren worden sterker door gebruik van plantaardige middelen zoals courgettesap, komkommersap of pompoensap. De helderheid van de kleur kan worden beïnvloed worden door het veranderen van de zuurgraad, bijvoorbeeld met azijn, citroensap of zeep.

Er zijn ook pigmenten die niet oplosbaar zijn in water. Voor de extractie van deze kleurstoffen moet een andere werkwijze worden gebruikt. Dit is bijvoorbeeld te vinden in het verfrecept voor wede (Isatis tinctoria).

Bindmiddelen

Zonder toevoeging kan een in water opgeloste kleurstof al worden gebruikt als inkt. Vaak is echter een bindmiddel gewenst, bijvoorbeeld bij het gebruik van droge pigmenten of gedroogde kleurstoffen. Ook kan door middel van een bindmiddel de juiste viscositeit worden verkregen voor zeefdruk of hoogdruk. Voor de bindmiddelen worden eveneens natuurlijke stoffen gebruikt. Hieronder en overzichtje met een aantal eigenschappen per bindmiddel:

BindmiddelViscositeitOplosbaarheidAanlengen ja/nee
Overige eigenschappen
eizeer visceusin water oplosbare kleurstoffenneegeeft glans, snel droog
arabische gomregelbaar door toevoegen waterin water oplosbare kleurstoffen, pigmentenja, met watergeeft glans, goede resultaten in zeefdruk
zetmeel/pitmeelregelbaar door toevoegen waterin water oplosbare kleurstoffen, pigmentenja, met waterdroogt goed & wit, dus kleuren worden lichter
agar agarregelbaar door toevoegen waterin water oplosbare kleurstoffen, pigmentenja, met water
standoliegemiddeld visceus, visceuzer door toevoegen lijnoliein vetten oplosbare kleurstoffenja, met lijnolieexperimenteren met andere oliën mogelijk
olijfoliezeer visceusin vetten oplosbare kleurstoffenneeook te gebruiken als extractiemiddel
tragacanthregelbaar door toevoegen waterin water oplosbare kleurstoffen, pigmentenja, met waterwit, dus kleuren worden lichter
kuzuregelbaar door toevoegen waterin water oplosbare kleurstoffen, pigmentenja, met watertransparant, dus kleurintensiteit blijft gelijk
arrowroot (pijlwortel)regelbaar door toevoegen waterin water oplosbare kleurstoffen, pigmentenja, met water

.

Ook per bindmiddel worden experimenten uitgevoerd om te bepalen welke het meest geschikt zijn voor verschillende toepassingen. De verkregen resultaten worden op de website gepubliceerd. Hieronder een aantal foto´s van het toevoegen van een natuurlijke verfstof (in poedervorm) aan het bindmiddel arabische gom:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *